सुर्खेत । कर्णालीको लागि सुलभ स्वास्थ्य सेवा आवश्यक रहेको औल्याईएको छ । आगामी आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रमको तयारी हुँदै गर्दा कर्णालीका आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्री बेदराज सिंहले स्वास्थ्य सेवा सहज र सुलभ बनाउने प्रतिवद्धता जनाएका छन् ।
वीरेन्द्रनगरमा आयोजित एक कार्यक्रममा बोल्दै मन्त्री सिंहले सर्वसुलभ स्वास्थ्य सेवा नपाइरहेको अवस्थाप्रति आफ्नो गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको जनाए ।
वीरेन्द्रनगरमा हिमोफिलिया सोसाइटी नेपालले सरकारी निकायका प्रतिनिधि एंवम् स्वास्थ्यकर्मीहरूसँग अन्तरक्रिया कार्यक्रम आयोजना गरेको थियो ।
स्वास्थ्यतर्फ विभागीय मन्त्रालय सामाजिक विकास मन्त्रालय भएपनि आर्थिक मामिला तथा योजना मन्त्रीले गरेको प्रतिवद्धता आगामी आर्थिक वर्षको वार्षिक कार्यक्रममा समावेश हुने अपेक्षा गरिएको छ ।
हिमोफिलियाका बारेमा आफू पूर्व जानकार नभएपनि अन्तरक्रियापछि विस्तृत अध्ययन गर्ने मौका पाएको मन्त्री सिंहले जनाए । उनले हिमोफिलियाका बिरामीले उपचारमा भोग्नुपरेको समस्याप्रति चिन्तित बनाएको बताए ।
यस्ता बिरामीको उपचारमा सहज हुनेगरी प्रदेश सरकारको आगामी नीति तथा कार्यक्रम र बजेटमा सक्दो व्यवस्था गर्ने पनि प्रतिबद्धता जनाए ।
कर्णालीमा हिमोफिलियाका एक सय ७४ जना बिरामी रहेको राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को तथ्यांकले देखाएको छ । त्यसमध्ये ३४ जनाले नियमित उपचार सेवा लिइरहेका छन् ।
देशभर ४ हजार नौं सय ३७ जना हिमोफिलियाका बिरामी पहिचान भएको जनाइएको छ ।
हिमोफिलिया के हो ?
हिमोफिलिया रगतमा जम्ने प्रक्रियामा त्रुटी भएको बंशाणुगत बिकृति हो । हाम्रो शरीरले घाउचोट लागेमा समयमा रगत जमेर घाउ ठिक हुन मद्त गर्ने तत्व हुन्छ । हाम्रो दैनिक क्रियाकलाप गर्दा सामान्य चोटपटक लागेमा आन्तरिक रक्तस्राव हुन् नदिई निलडाम हुनबाट बचाउछ ।
हिमोफोलिया प्रायः सामान्य महिलाबाट न पुरुषमा देखा पर्दछ । यो हरेक पाँच हजार पुरुषको अनुपातमा एक जनामा हुने रोग हो ।
करिब एक तिहाई हिमोफोलियायुक्त व्यक्तिमा पहिलेको पुस्तामा रोग नभएको पनि हुन सक्ने बताइएको छ ।
सामान्यतः जति सानो उमेरमा हिमोफोलियाका लक्षणहरु(निलडाम र रक्तस्राव) देखा पर्छ त्यति नै हिमोफोलियाको समस्या गम्भीर हुने चिकित्सकहरु बताउछन् ।
हाल नेपालमा वीर अस्पताल र कान्ति बाल अस्पतालमा यसको परीक्षण हुने गरेको छ ।
वीर अस्पतालका डा. निरज कुमार सिंहले पहिचान र उपचारको अभावमा नेपालमा हिमोफिलिया देखिएका ९९ प्रतिशत व्यक्तिमा अपांगता हुने समस्या देखिएको जनाए ।
हिमोफिलियाको अहिलेसम्म स्थायी उपचार पत्ता लाग्न नसकेको उनले जनाए ।
हिमोफिलिया न्यूनीकरणका लागि लगाइने खोपको प्रति डोज १२ हजार ५०० पर्ने र हप्तामा कम्तिमा पनि चार डोज दिनुपर्ने डा. सिंहले बताए । डा. सिंहले हिमोफिलियाको आधारभूत सेवा प्रदेशबाटै प्रदान गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।
हिमोफिलियाका बिरामीले अहिले पनि समाजबाट तिरस्कृत हुनुपरेको सोसाइटी नेपालका अध्यक्ष मुकुन्दमणि घिमिरेले बताए । यस्ता विरामीहरु समयमा उचित उपचार नपाउँदा बर्सेनी ३–४ जनाले ज्यान गुमाउनुपरेको उनले जनाए ।
‘व्यक्ति आफैंले उपचार गर्नसक्ने अवस्था छैन । हिमोफिलिया सोसाइटीसँग सीमित स्रोत छ । अब उपचारको सम्पूर्ण जिम्मा राज्यले नै लिनुपर्छ ।’ अध्यक्ष घिमिरेले भने, ‘कर्णाली प्रदेश अस्पतालमा परीक्षण मेसिन आइसकेको छ । तर रिएजेन्ट नगरेकाले सञ्चालनमा आउन सकेको छैन यथाशिघ्र सञ्चालनमा ल्याउन पहल होस् भन्ने चाहेका छौं ।’